JUGOSLAVIAREN KASURA GERTURAKETA
1. TESTUINGURATZEA
Jugoslaviaren berezitasun politikoa aztertzeko, bere historiari errepaso txiki bat egitea komeni da. Gogora dezagun, beste herrialde batzuekin konparatuz gero, historia motzeko federazioa izan zela. Jugoslavia osatu zuten nazioak hegoaldeko eslaviarren talde etnikoen parte dira, eta historian luze hitz egin izan da nazio horien batasunaren inguruan. Lehen mundu gerran Europako inperio zentralak erori ostean, batasun politikoa eman zen lehenengo aldiz hegoaldeko eslaviarren artean, Serbiar, Kroaziar eta Esloveniarren Erreinua sortuz. Bigarren mundu gerrak erreinua lau urtez desagerrarazi zuen Alemania nazionalsozialistaren eskutik, baina Titok antolatutako partisano komunistek indar okupatzaileak kanporatzea lortu zuten, Armada Gorriaren parte hartzerik gabe. Datu honek garrantzia handia izango du etorkizuneko Jugoslaviaren kanpo politikan, Moskurekiko menpetasunik ez izateak sozialismo eredu propioa garatzea ahalbidetu baitzion federazioari. Estatu eraikuntzan, indar askatzaileek sei errepublika eta bi probintzia autonomotan antolatu zuten federazioa: Eslovenia, Kroazia, Mazedonia, Serbia, Bosnia eta Montenegroko errepublikak batetik; Vojvodina eta Kosovoko probintziak bestetik.
Iturria: Bugarski, Ranko (1997): “Lengua, nacionalismo, y la desintegración de Yugoslavia”. Revista de Antropología Social, 6. zkia, UCM.
Aniztasun honek aberastasun kultural handia ematen zion Estatu sortu berriari. Sei errepublikez gain, hiru erlijio (kristau katolikoak, ortodoxoak eta musulmanak) eta, gutxiengo diren taldeak gehituz, hamabi bat hizkuntza aurki genitzake. Jugoslavia, ikuspuntu nazionaletik aztertuz, nazio politikotzat jotzen da (osatzen duten errepublikak euren borondatez federatzen baitira), barneko nazioak elementu kulturaletatik abiatzen diren bitartean. Dena den, errepublika desberdinetako mugak ez ziren nazio etniko horien bidez definitu.
Federazioak ordezkaritza maila altua bermatzen zien errepublikei, teorian subiranotasuna eskuratzeko eskubidea bermatuz. Horren erakusle dira 1. eta 11. artikuluak[i].
Jugoslaviaren berezitasun politikoa aztertzeko, bere historiari errepaso txiki bat egitea komeni da. Gogora dezagun, beste herrialde batzuekin konparatuz gero, historia motzeko federazioa izan zela. Jugoslavia osatu zuten nazioak hegoaldeko eslaviarren talde etnikoen parte dira, eta historian luze hitz egin izan da nazio horien batasunaren inguruan. Lehen mundu gerran Europako inperio zentralak erori ostean, batasun politikoa eman zen lehenengo aldiz hegoaldeko eslaviarren artean, Serbiar, Kroaziar eta Esloveniarren Erreinua sortuz. Bigarren mundu gerrak erreinua lau urtez desagerrarazi zuen Alemania nazionalsozialistaren eskutik, baina Titok antolatutako partisano komunistek indar okupatzaileak kanporatzea lortu zuten, Armada Gorriaren parte hartzerik gabe. Datu honek garrantzia handia izango du etorkizuneko Jugoslaviaren kanpo politikan, Moskurekiko menpetasunik ez izateak sozialismo eredu propioa garatzea ahalbidetu baitzion federazioari. Estatu eraikuntzan, indar askatzaileek sei errepublika eta bi probintzia autonomotan antolatu zuten federazioa: Eslovenia, Kroazia, Mazedonia, Serbia, Bosnia eta Montenegroko errepublikak batetik; Vojvodina eta Kosovoko probintziak bestetik.
Iturria: Bugarski, Ranko (1997): “Lengua, nacionalismo, y la desintegración de Yugoslavia”. Revista de Antropología Social, 6. zkia, UCM.
Aniztasun honek aberastasun kultural handia ematen zion Estatu sortu berriari. Sei errepublikez gain, hiru erlijio (kristau katolikoak, ortodoxoak eta musulmanak) eta, gutxiengo diren taldeak gehituz, hamabi bat hizkuntza aurki genitzake. Jugoslavia, ikuspuntu nazionaletik aztertuz, nazio politikotzat jotzen da (osatzen duten errepublikak euren borondatez federatzen baitira), barneko nazioak elementu kulturaletatik abiatzen diren bitartean. Dena den, errepublika desberdinetako mugak ez ziren nazio etniko horien bidez definitu.
Federazioak ordezkaritza maila altua bermatzen zien errepublikei, teorian subiranotasuna eskuratzeko eskubidea bermatuz. Horren erakusle dira 1. eta 11. artikuluak[i].
1946ko konstituzioak aurreikusten zuenez, federazioak beretzat hartzen zituen eskuduntza guztiak errepublikenak zirela, eta hori ez zen gutxi federazioak soilik sei ministerio zituela kontuan hartzen badugu (Kubli, 1998). Bestalde, serbiarrak, talde nazional handiena izateaz gain, errepublika gehienetan zehar zeuden sakabanatuak (Eslovenian izan ezik). Datu horrek eta bi mundu gerretan askapen borrokan Serbiak jokatutako paperak status berezi bat ematen zion, serbiarren ustez, euren nazioari Jugoslaviaren barnean. Jugoslavia ulertzeko bi jarrera aurkitzen ditugu beraz: bata, hegoaldeko eslaviar guztien etxetzat dutenena; bestea, Serbiarren proiektu politiko gisa ikusten dutenena. Nazionalista serbiarrek Jugoslavia serbiar guztien etxe gisa ikusiko dute, beste errepubliketako nazioek, bereziki Kroaziak, federazioa Serbiaren menpe jartzen duen tresna gisa ulertzen duelarik. Honek berebiziko garrantzia izango du federazioaren hausturan, bi nazionalismo horien talkak sortu baitzuen, hein handi batean, hain emaitza odoltsua. Talka hori ordea, ez zen gertatu 40 urtetan zehar, besteak beste Liga Komunista Jugoslaviarretik kanpo mugimendu politiko gutxi onartzen zelako eta Tito mariskalak, sarritan, gogor jazartzen zituelako horrelako saiakerak.
[i] “ART. 1. The Federative People's Republic of Yugoslavia is a federal people's state, republican in form, a community of peoples equal in rights who, on the basis of the right to self-determination, including the right of separation, have expressed their will to live together in a federative state”.
“ART. 11. Each people's republic has its own constitution”.
1946ko Jugoslaviako Konstituzioa.
No hay comentarios:
Publicar un comentario