2008-12-30

Patas Arriba

El imperialismo se llama globalización;
las víctimas del imperialismo se llaman países en vías de desarrollo;
el oportunismo se llama pragmatismo;
la traición se llama realismo;
los pobres se llaman carentes, o carenciados, o personas de escasos recursos;
en lugar de dictadura militar, se dice proceso;
las torturas se llaman apremios ilegales, o también presiones físicas y psicológicas;
cuando los ladrones son de buena familia, no son ladrones, sino cleptómanos;
los muertos en batalla son bajas, y los civiles que se la ligan sin comerla ni beberla son daños colaterales.

Eduardo Galeano, Patas Arriba: La escuela del mundo al revés. 1998, Siglo XXI.


A todo esto, hoy se puede añadir que, en Gaza, al exterminio (desolar, devastar por fuerza de armas) se le llama respuesta, al terrorismo de Estado, legítima defensa y al genocidio, en el mejor de los casos, desproporción. Y es que, a los 350 muertos y 1.500 heridos palestinos (sin olvidar los asesinatos de cuatro civiles israelíes por cohetes de Hamas)que llevamos en tres días, hay que añadir la humillación que supone la impunidad de los agresores, la legitimación de tal masacre por parte de sus aliados y la mirada al otro lado de todos los demás.

Una vez más El Consejo de Seguridad de la ONU no ha sido capaz de condenar el ataque por parte del ejercito israelí, limitándose a pedir que cese la violencia de ambas partes y que se emprendan medidas para permitir la entrada de ayuda humanitaria en la franja. Su secretario general, Ban Ki –moon, sí ha ido mas lejos, condenando el excesivo uso de la fuerza por parte de Israel y tirando de las orejas a la comunidad internacional por “no haber hecho lo suficiente”. Simbólico quizá, pero desde luego sin ningún valor sancionador, dejando una vez más en evidencia el problema de raíz de unas Naciones Unidas en manos de unos pocos.

Nada podemos esperar a estas alturas respecto a la postura de los Estados Unidos en el conflicto entre israelíes y palestinos. Condoleezza Rice condenaba los ataques con cohetes por parte de Hamas, haciéndole responsable del cese de la tregua y responsabilizándole de todo lo ocurrido en la franja. En este mismo sentido iban las declaraciones de hoy del ministro del ministro de defensa israelí, Ehud Barak. De los 350 asesinados, ni media palabra. Solo la ministra de exteriores de Israel, Tzipi Livni, se apresuraba a decir que las muertes de civiles son daños colaterales.

Los ministros de asuntos exteriores de la Unión Europea se han dado cita hoy martes para intentar buscar una solución a la situación. Mientras tanto, las declaraciones de los diferentes mandatarios europeos siguen la línea de Naciones Unidas y, por lo tanto, suenan vacías en su contenido. La presidencia francesa condenaba por igual los ataques del sur de Israel y la incursión israelí en Gaza, al igual que el ministro de exteriores español Miguel Ángel Moratinos, que condenaba “la desproporcionada respuesta” de Israel pero responsabilizaba de ello a Hamas. Más lejos fue el vicecanciller alemán Frank-Walter Steinmeier, quien declaraba que “Hamas debe suspender de inmediato y de forma continuada sus inaceptables ataques a Israel", instando a su vez a los israelíes a "respetar la ley de la proporcionalidad y hacer todo lo posible por evitar víctimas civiles". Solo el Premier británico Gordon Brown se mostraba “horrorizado” por la violencia empleada por el ejército hebreo. Poca esperanza puede mantener Palestina de una Unión que, por un lado, mantiene el bloqueo económico a un gobierno libremente elegido, y por otro, dos semanas antes del ataque incrementaba sus relaciones con Israel.

“¿Hasta cuando continuará el silencio árabe?”, decía una pancarta en una manifestación de protesta por los ataques en Damasco, Siria. No en vano, la ayuda prestada por los países árabes a Palestina sigue en la misma línea de siempre: escasa. Solamente países claramente enfrentados a Israel como Irán o Líbano han mostrado su apoyo desde sus instituciones a los palestinos. En todo caso, será difícil consensuar una única postura respecto a Palestina entre la Liga Árabe en la actual situación: división política y social en las tierras palestinas, una autoridad palestina gobernante en Cisjordania con el beneplácito de occidente e Israel y una Gaza en manos de Hamas, grupo terrorista para Estados Unidos y Unión Europea que niega la existencia del Estado judío, que, debido al bloqueo al que se ve sometido, gobierna como puede (leer el artículo publicado en El País "Hamas o el reto de gobernar una franja de miseria") y que probablemente sobrevive gracias al apoyo algunos de los países de la Liga.

En todo caso, pinta negro el futuro para los palestinos asentados en Gaza. Israel, lejos de cesar sus ataques en la franja, amenaza con incrementarlos con el total beneplácito de los Estados Unidos y el resultante silencio de las Naciones Unidas. Más negro aún si tenemos en cuenta que Israel se encuentra en plena campaña electoral (10 de febrero), donde parece ser que la dureza contra el enemigo islamista es, al mismo tiempo, un pozo lleno de votos y una tradición electoral (Simon Peres ordenó la operación “Uvas de la Ira” en abril de 1996, un mes antes de las elecciones de mayo de aquel año).


Protestas en Saná (Yemen) por el ataque israeli

2008-12-25

GOTAMA


"Solo he visto a un ser humano -continuó pensando-, a uno solo que me haya obligado a bajar la mirada. Y a partir de ahora no pienso bajarla ante andie, ante nadie más. Ninguna doctrina volverá a seducirme, ya que ni la de este hombre ha conseguido hacerlo. ¡Muchas cosas me ha quitado Buda: muchas! Pero más me ha dado a cambio. Me ha quitado a mi amigo, que antes creía en mí y ahora cree en Él, que era mi sombra y ahora es la sombra de Gotama. Pero me ha regalado a Siddhartha, me ha regalado a mí mismo"



Siddhartha, Hermann Hesse, 1922.

2008-12-19

KOMUNIKABIDEAK ESPAINIAR SISTEMA POLITIKOAN (V)

EUSKAL SISTEMA KOMUNIKATIBOA.

Euskal sistema komunikatiboaren abiapuntua 1937 urtean sortutako Eguna argitalpenean jar liteke, Eusko Jaurlaritzak Espainiako guda zibil garaian kaleratua. Euskarazko prentsa idatziaren aurrekaria izan zen.

Frankismoaren urteetan, euskarazko argitalpenak orokorrean debekatuak zeuden testuinguruan, erlijioaren inguruko aldizkariak bihurtu ziren euskarazko argitalpenen irtenbide bakarra. Diktadura garaian aurki ditzakegu beraz Zeruko Argia, Anaitasuna, Zehatz, Goiz argi edo Joan Mari Torrealdairen eskutik sortutako Jakin.

Diktaduraren amaierarekin, euskarazko eta euskal abertzaletasunaren inguruko lehen komunikabideak sortzen hasten dira. Prentsa idatzian, 1976 eta 1977 urteek Deia egunkari abertzale moderatuaren eta Egin egunkari ezker abertzalearen sorrera dakarte, Espainiako telebista publikoak euskara lehen aldiz entzuten den heinean (Telenorte albistegiaren bitartez).

Euskal irratiak prentsa idatziaren antzeko ibilbidea izan zuen, hau da, erlijioari lotutako irratsaioak ziren euskarari lekua egin ziezaioketen bakarrak. Segura Irratia, Arrate Irratia edota Radio Popular – Herri Irratia elizari lotutako irrati kateak ziren denak, diktadura garaian jaioak. Panorama hau Euskadi Irratia kate publikoak eta Egin Irratiak osatu zuten, azken hau Egin egunkariarekin batera itxia.

80. Hamarkadak euskarazko argitalpen gehienen desagerpena suposatu zuen. Gaztelerazko egunkarien arrakastak eta hamarkada hasierako telebistaren jaiotzak egoera larrian utzi zuen euskarazko prentsa idatzia. Egoera honetan, Argiak soilik biziraun zuen. Eusko Jaurlaritzak, 1983an konpetentzia estatutarioen bidez telebista publikoa sortzean inbertsio gogorra egin ostean, ez zituen Deiak, Eginek, El Diario Vascok eta La Voz de Euskadik euskal prentsa idatzia sortzearen alde eginiko proposamen eta eskaera ekonomikoak entzun. Hala ere, euskarazko prentsa idatzirako bi proiektu nagusi sortu ziren, nahiz eta merkatuaren arabera proiektu bakarrerako lekua izan; bata publikoa eta bestea pribatua. Azkenean, 1990an Joan Mari Torrealdai, Martin Ugalde, Joxemi Zumalabe eta Carlos Santamariak (besteak beste) osatutako Egunkaria Sortzen egitasmoak aurre hartu zion proiektu publikoari. 2003 urtera arte iraun zuen, Entzutegi Nazionalak itxi zuen arte, Berriak bere lekua hartu zuenean. Prentsa idatziaren panorama osatzeko, iparraldeko hiru probintzietan Gara argitaratzen duen Euskal Komunikabideen Hedapenerako Elkarteak Le Journal du Pays Basque kaleratzen du. Hegoalden, Deiak egunkari probintzialak ditu Noticias de Gipuzkoa eta Noticias de Alavaren eskutik, Berriak eskualde ezberdinetan Hitza banatzen duelarik.

Gaur egungo proiektu garrantzitsuena lehenengo telebista pribatuaren sorrera da, Hamaika telebista. Proiektu honetan EKHEk (Gara, Journal), EKTk (Berria), Bainetek eta CMNTVk (Deia) hartzen dute parte.

2008-12-16

KOMUNIKABIDEAK ESPAINIAR SISTEMA POLITIKOAN (IV)

SISTEMA KOMUNIKATIBOA AZNAR ETA ZAPATEROREN URTEETAN (1996 – 2008).

Aurreko urteetan ez bezala, Aznar eta Rodriguez Zapateroren gobernuetan zehar ez da merkatu komunikatiboaren eraldaketa izugarririk eman baina, hala ere, badaude zenbait mugimendu eta agerpen interesgarri. Alde batetik, legealdi ezberdinetan zehar momentuko gobernuaren ildo ideologikoari lotutako medio edo talde berriak sortzen dira. Honen adibide ditugu La Razón egunkaria, Vocento taldea eta Cuatro eta La Sexta telebista kateak.

La Razón 1998an jaio zen gobernu popularraren gerizpean, ABCren zuzendari ohia zen Jose María Ansonen eskutik, egunkari horretatik kaleratu zutenean. Egunkariak ideologia kontserbakorra mantentzen du bere sorreratik. Vocento taldea 2001ean sortu zen, Aznaren bigarren legealdian beraz, El Correo eta Prensa Española taldeak elkartu zirenean (biak ala biak frankismoaren mapa komunikatiboan eroso aurkitzen ziren taldeak). Alderdi Popularrak gobernua lortzearekin batera, El Correo taldeak Telecinco kate pribatuaren akzioen zati bat erosi zuen, baina 2008an (gobernu sozialistaren garaian beraz) bere akzioen kopurua %5era jeistera behartua izan zen. 2004 urtean Punto Radio emisora sortu zuen, irratira salto eginez.

Cuatro kate pribatua 2005ean sortu zen Prisa taldearen eskutik. Canal+ek uzten zuen lekua bete zuen, gobernu sozialistaren baimenarekin betiere. 2006an hasi zen emititzen La Sexta katea. Honen sorrera, Público egunkariarenarekin batera, Zapateroren lehenengo legealdiaren testuinguruarekin lotu behar dugu. Prisa taldea Zapateroren gobernuarekin nahiko kritikoa izaten hasi zen zenbait gaietan (bereziki Kataluniako estatutuak Espainia osoko sozialistengan sortu zuen gaizkiegonaren ondorioz), Jose Bono edo Rodriguez Ibarra sozialistek ordezkatutako sektore kontserbakorretatik gertu. Zapateroren egitasmoak PSOE barneko korronte kritikoen aurrean babesteko sortu ziren azken bi medio hauek (Público eta La Sexta).

Bestalde, Aznaren legealdietan zehar enpresek komunikabideetan izandako akzioen mugimendu ugariak eman ziren, sarritan iskanbila politikoa sortuz. Honela, Antena 3 esaterako esku ezberdinetatik pasa da bere sorreratik. Bere akzioen gehiengoa Telefónicak erosi zion Zeta taldeari 1997an eta, sei urte beranduago, saldu egin zituen Planeta taldearen mesedetan. Honek eztabaida sortu zuen Espainiar sistema politikoan, askoren ustez Telefonicak telebista katea erosteak Aznarek bere lagun Juan Villalongaren bitartez kate pribatu hau kontrolatzea suposatzen zuelako eta, beste alde batetik, Telefonicak telebista digitalaren monopolioa lortzen zuelako Via Digital eta Canal Satelite Digital kontrolatuz. Bi telebista digitalen fusioa lortu ostean, telekomunikazio enpresak Antena 3en zituen akzioak Planeta taldeari saldu zizkion.


Ikus daitekeen bezala, telebista digitala komunikazioaren munduan egon den agerpen garrantzitsuenetakoa da. Alde batetik, Antena 3ek Via Digital proiektua sortu zuen, bestetik Sogecable taldeak Canal Satelite Digital abiarazi zuelarik. 2003an Sogecablek Via Digital barneratu zuen, Digital + telebista digital bakar gisa utziz. 2006 urteaz geroztik, Sogecable (eta ondorioz telebista digital osoa) Prisa taldearen esku dago, baina monopolio egoera hori gobernuak ezarritako zenbait baldintzen bidez mugatzen da.

Mapa komunikatiboa osatzen dute kable bidezko telebista digitalek, Vocento edo Prisa bezalako talde handiek dituzten telebista edo egunkari erregionalek (Localia, El Diario Vasco,…), Estatuko eta autonomi erkidegoetako komunikabide publikoek (EITB, TV3, TVE, Telemadrid…), eta azkenik lerro editorial abertzalea duten komunikabide pribatuek (Berria, Gara, Deia, Avui).

2008-12-12

KOMUNIKABIDEAK ESPAINIAR SISTEMA POLITIKOAN (III)

SISTEMA KOMUNIKATIBOA GONZALEZEN GOBERNU SOZIALISTETAN (1982 – 1996).

Felipe Gonzalezen gidaritzapean igarotako ia hamarkada t’erdi honek trantsizio garaitik jasotako hainbat prozesu egonkortu zituen: komunikabide publikoen desregulazioa, medio pribatuen kontzentrazioa eta bankuek talde komunikatibo handi sortu berri horietan egindako inbertsioa. Demokrazia gero eta egonkorragoa zen heinean, masa komunikazioak gero eta gutxiago betetzen zituen trantsizio garaian zituen funtzio ideologikoak, honek 80. hamarkada erdialdean frankismo garaiko prentsa ofizialista desagertzera kondenatu zuelarik.

Ziuraski 14 urte hauetan sistema informatiboak jasandako nobedade handiena telebista pribatuaren agerpena izan zen. Hazkunde ekonomikoak talde eta banku ugari komunikazioaren munduan interesa jartzera eraman zituen, eta gobernu sozialisten azken legegintzaldian (1993 - 1996) zenbait komunikazio taldek emandako kritika sakonek inoiz baino argiago utzi zuten interes politiko eta ekonomikoen arteko lotura.

Prentsa idatzia

80. Hamarkadak prentsa idatziaren egonkortzea suposatu zuen, 70. hamarkadan gertatutako hazkundearekin bukatuz. Berri nagusi gisa El Mundoren agerpena aipa daiteke. Diario 16eko zuzendari ohiak, alegia, Pedro J. Ramirezek 1989an sortua, bere egunkari ohiaren espazioa betetzeko saiakera arrakastasua egin zuen, kazetaritza agresiboagoa eta populistagoa erabiliz. Bere arrakastak hainbat esparru ideologikoetako PSOEren kritikoak jasotzean zetzan, gobernu sozialistaren hainbat eskandalo politiko salatzearen bidez.

Irratia

Irratiak ere 70.hamarkadan zehar garatutako eredua egonkortu zuen, estatu mailako emisora gutxi batzuek osatua, emisora horien lerro editorialak ideologikoki ezberdintzen zirelarik. Antena 3 irrati katearen sorrera izan zen albiste esanguratsuenetakoa, Godó taldea, Prensa Española, Europa Press eta Zeta inbertsore nagusitzat izanaz. 1984an Radio 80 barneratzean, Espainia mailako laugarren irrati entzunenean bihurtu zen RNE, SER eta COPEren atzetik. Irratiarekin batera, Antena 3 telebista katea izaten saiatu zen, baina gobernu sozialistak ez zuen telebista pribaturako lizentziarik banatu 80. hamarkada amaierara arte, telebista sektore atzerakoien esku geratzeko beldurra zuelako.

Irratiaren panorama osoa hain esku gutxitan geratzearen arrazoietako bat PRISA taldeak komunikabide honetan sartzeko egindako saiakera ustela izan zen, Radio El País-en eskutik. Honen ondorioz, PRISAk SER kate arrakastatsua erosi zuen 1985an, estatuko kate nagusia bereganatuz. Operazio hau gobernu sozialistak baimentzeak esames eta kritika ugari zabaldu zituen, bereziki Antena 3en eskutik, azken kate hau Alianza Popular-en ildo ideologikora lotu zelarik.

Antena 3 irratiaren ibilera 1992an bukatu zen, PRISAk berak akzioen gehiengoa erosi zuenean. Harrezkeroztik, Onda Cero irrati kateak betetzen du Antena 3ek utzitako esparru hori. Maila estataletik kanpo, autonomia erkidegoek irrati autonomiko publikoak sortu zituzten konpetentzia estatutarioak jaso bezain laster. Horrela jaio ziren Catalunya Radio, RTV Galicia edo Euskadi Irratia esaterako.

Telebista

Irratia eta prentsa idatziaren gainetik, esan daiteke telebistak ekarri zuela mapa informatiboaren aldaketa garrantzitsuena, 80. hamarkada hasieran telebista publikoen sorrerarekin eta hamarkada berdinaren amaieran telebista kate pribatuei emandako lehenengo lizentziekin.

Autonomia erkidegoak estatutu ezberdinen bidez egonkortzen ziren heinean, erkidego bakoitzak bere sistema komunikatiboa osatzen hasi zen. Logika politiko honi jarraituz jarri ziren martxan Euskal Telebista (ETB) eta TV3 kate kataluniarra lehenik, eredu hau beste erkidegoetara zabaltzen zen bitartean. Esan bezala, konpetentzia estatutario gisa jasotzen da sistema komunikatibo propioa edukitzeko aukera, Euskal Autonomi Estatutuaren 19. artikuluan ikus daitekeen bezala:


► 1. Euskal Herriari dagokio giza komunikabideei dagozkienetan Estatuko
oinarrizko arauen legeria aurrera eramatea, Konstituzioaren 20. artikuluan agintzen dena beti ere errespetatuko delarik.

► 2. Titulartasun estatala duten komunikabideei aplikatu behar zaien arautegi bereziari dagokionez, goiko parrafoan aipatu diren gaien bururapena Estatuarenakin koordinatuko da.

► 3. Artikulu honetako lehen parrafoan esaten den bezala, Euskal Herriak
erregula, sor eta atxiki ditzake bere telebista, irrati eta prentsa propioa, eta, oro har, bere helburuak lortzeko behar dituen giza komunikabide guztiak.


Telebista pribatuen agerpena talde ekonomiko ezberdinen presioa zela eta eman zen. 1988 urtera arte itxaron behar izan zuten kate pribatu hauek lizentziak eskuratu ahal izateko, urte honetan kaleratutako Telebista Pribatuen Legeak babes ekonomiko gogorra eukitzera behartzen baitzituen kateak. Hiru lizentzia banatu zituen gobernuak: lehena Antena 3entzat izan zen, ideologikoki eskuineko oposizioari lotutako katearentzat. Gobernuak ez zion lizentzia gogo onez eman, baino esparru ideologiko anitza sortzearren eta lizentzia eskatzen lehena izateagatik, gobernua behartua zegoen kate kontserbakorrari baimena ematera. Bigarren lizentzia Tele 5 kateari eman zion Gonzalezen gobernuak. Katea gobernu sozialistaren baitan sortu zen, ONCE, Anaya talde editoriala eta Silvio Berlusconi italiarra proiektu berean elkartuz. Hirugarren lizentzia izan zen eztabaida gehien sortu zuena; izan ere, hasiera batean Zeta taldearekin adostua zegoena, azken momentuan PRISA taldeari eman zitzaion Canal Plus martxan jarri zezan, beste behin gobernu sozialistaren eta talde honen arteko lotura begibistan utziz.

Telebistaren panoramaren eraldaketa honek influentzia zuzena izan zuen politikan, hauteskunde kanpainen aldaketa ekarri zuelako. 1993ko hauteskundeak izan ziren telebista pribatuen sorreratik lehenak, eta hauteskunde hauexetan egin ziren lehen aldiz telebista bidezko hautagaien arteko eztabaidak
.

2008-12-01

KOMUNIKABIDEAK ESPAINIAR SISTEMA POLITIKOAN (II)

SISTEMA KOMUNIKATIBOA TRANTSIZIO POLITIKOAREN URTEETAN (1976 – 1982).

Espainiako sistema komunikatiboan trantsizio garaian izandako aldaketak testuinguru baten baitan kokatu behar dira; batetik, Suarez gobernuko presidentearen Erreforma Politikorako Legeak beste hainbat lege erreformista ekarri zituen, horien artean 1.4.1977ko Errege Dekretu Legegilea, zeinek iritzi eta prentsa askatasunak zabaltzen zituen, sistema komunikatibo frankista desegite bidean utziz. Bestetik eta ildo beretik jarraituz, estatuaren monopolio informatiboa desagertu egiten da, medio pribatuei bidea irekiz. Azkenik, honi guztiari 1973 urtean munduak bizi zuen krisi ekonomiko egoera gehitu behar zaio.

Carlos Barrerak “Los medios de comunicación: prensa, radio, televisión” liburuan azaltzen duen bezala, Espainiako komunikazio sistemaren eraldaketak lau ezaugarri nagusi ditu:

1. 1966ko Fraga Legearekin bizitako sasi – adierazpen askatasunaren esperientzia. Nahiz eta ustezko adierazpen askatasun hau testuinguru errepresibo batean sartu behar den, Barrerak uste du lege honek sortu zuen medio ugaritasunak nolabaiteko adierazpen askatasuna izatearen esperientzia sortu zuela.
2. Enpresa informatiboak egoera demokratiko berrira moldatu ziren. Nahiz eta urte haietako medio eta kazetari ugari diktaduran zehar eroso asko bizi, egoera berrira moldatzea erabaki zuten, sistemaren eraldaketa ahalbidetuz.
3. Egunkari sortu berriek kolokan jarri zituzten argitalpen tradizionalak. Trantsizioaren lehen urteetan jaio ziren El País edota El Periódico de Cataluña bezalako egunkariak, diktaduratik zetozen ABC eta La Vanguardia bezalako egunari tradizional handiak krisian jarri zituztelarik.
4. Azkenik, eraldaketa hau legalki Konstituzio Espainiarrean arautzen da, 20. artikuloan* jasotzen den adierazpen askatasunarekin. Maila politikoarekin jarraituz, komunikazioaren merkatuaren desregulazio prozesuak zer ikusia izan zuen eraldaketa bide honetan.

Honek guztiak ondorio zuzenak izan zituen diktadura osteko urteetan sortutako mapa komunikatiboan, bai prentsa idatzian, bai irratian baita telebista munduan ere.


*K. E. 20. artikulua:

► 1. Se reconocen y protegen los derechos:
§ A expresar y difundir libremente los pensamientos, ideas y opiniones mediante la palabra, el escrito o cualquier otro medio de reproducción.
§ (…)
§ A comunicar o recibir libremente información veraz por cualquier medio de difusión. La Ley regulará el derecho a la cláusula de conciencia y al secreto profesional en el ejercicio de estas libertades.

► 2. El ejercicio de estos derechos no puede restringirse mediante ningún tipo de censura previa.

► 3. La Ley regulará la organización y el control parlamentario de los medios de comunicación social dependientes del Estado o de cualquier ente público y garantizará el acceso a dichos medios de los grupos sociales y políticos significativos, respetando el pluralismo de la sociedad y de las diversas lenguas de España.

► 5. Solo podrá acordarse el secuestro de publicaciones, grabaciones y otros medios de información en virtud de resolución judicial.


Prentsa idatzia

Aurrerago aipatutako 1977ko Errege Dekretu Legegileak zentsuraren amaiera ekarri zuen, mapa editorialaren iraultza ekarriz. Dena den, iraultza horren hasiera diktadorearen heriotzan kokatu dezakegu, 1975eko azaroaren eta 1977ko ekainaren artean 1.112 publikazio berri argitaratu baitziren. Testuinguru honetan, talde multimedia ezberdinak sortu ziren (Grupo 16, Zeta, Prisa), prentsa tradizionalaren beherakada ekarriko zutenak. Talde hauetan sortzen dira Diario 16, El Periódico de Cataluña eta El País bezalako egunariak, hurrenez hurren.

El País 1976 urtean sortu zen Manuel Fragatik (AP) Ramón Tamameseraino (PCE) zioan fundatzaile talde heterogeneo baten babespean. Egunkari progresista eta Europazale gisa jaio zen, frankismoaren talde erlijioso eta ideologikoekin loturarik ez zuena; ia bere sorreratik PSOEren ildo ideologikora lotu izan da. Diario 16 ere urte berean izan zen sortua, irakurle progresistei zuzendua. Hasierako arrakasta 80.hamarkada erdialderaino mantendu zuen, Pedro J. Ramirezek El mundo egunkaria argitaratu zuen arte. Egunkari berri honek Diario 16en antzeko eremua betetzen zuen eta gobernu sozialisten kritiko sutsu bihurtu zen, Grupo 16eko egunkaria krisi sakon batera eramanaz.
Mapa editorialaren iraultzak lerro editorial abertzaledun medioen sorrerarekin jarraitu zuen, 76-77ko boom mediatiko horretan Avui, Egin eta Deia bezalako egunariak ere sortu baitziren. Lehena, II. Errepublika garaitik katalunieraz argitaratzen zen lehen egunkaria izan zen, gizarte kataluniarraren hainbat sektoreren finantziaziopean. Hasierako arrakastak behera egin zuen urteak igarotzen ziren heinean. Egin Avuiren finantziazio estrategia berarekin jaio zen 1977an. Correo taldearen egunkarien eta Deia egunkari abertzale moderatu sortu berriaren alternatiba gisa jaio zen eta, sortu zenetik Entzutegi Nazionalak itxi zuen arte, ezker abertzaleari lotua egon da ideologikoki.

Aurreko bi faktore hauek hirugarren baten sorrera suposatu zuten, Mugimenduaren prentsaren desagerpena alegia. Medio ezberdinak ixten joan ziren, 1984an azken 22 egunkariak subastan saldu ziren arte.

Irratia

Irratia izan zen entzule hazkunde gehien izan zuen komunikabidea. 1977an RNE eta RCE (Mugimenduaren irrati ezberdinak batzen zituen erakundea) RTVE ente publikoan elkartu ziren, baina irratiaren eraldaketa nagusia irrati pribatuen hazkundearen eskutik iritsi zen. 1979an UCDren gobernuak 300 lizentzia berri banatu zituen, gehienak jadanik emisorak zituzten kate pribatuentzat (SER, Rato, COPE) eta bi kate berriei: Antena 3 Radio eta Radio 80. 1982an hasi zen emititzen Antena 3 irratia eta, bi urte beranduago, Radio 80 barneratu zuen.

Telebista

Telebista publikoa borroka politikorako tresna bilakatu zen. Adolfo Suarezen gobernuak kate publikoa erabili zuen bere mandatuaren lehenengo urteetan bunker frankistaren eta oposizio demokratikoaren aurrean bere proiektu erreformista legitimatzeko. Erabilera hori 1977 eta 1979ko hauteskundeetan zehar luzatu zen. Telebistak, propaganda tresna izateaz aparte, birsozializazio politikorako baliabide izan ziren. Sozializazio politikorako aparatu tradizionalak ez ziren egoera berrira ohitzen, beraz telebistak bete zuen eginkizun hori. Telebista pribaturik ez egoteak kate publikoak eginkizun hortaz arduratzea suposatu zuen. Esan bezala, oraindik ez zitzaien kate pribatuei lizentziarik eman nahiz eta eztabaida zabaldu, eta ez zitzaien 80.hamarkada amaierara arte eman.

Beraz, UCDren gobernuek irrati eta telebista publiko unifikatuak, 2 irrati emisora pribatu berri eta prentsa pribatuaren zabalera ideologikoa (abertzaletasunera zein progresismora) uzten digute, merkatu informatiboa desregulatu eta kapital pribatuaren (nazional zein nazioartekoaren) esku gelditzen den bitartean.